Sosyal medyada tütünü özendiren içerikler, Yeşilayın desteklediği yapay zeka içeren yazılım sayesinde tespit edilebilecek.
Halk Sağlığı Araştırmacısı Dr. Hüseyin Küçükali, 5 yıl önce İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa’da (İÜC) sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımını teşvik eden sosyal medya içerikleri üzerine araştırma başlattı.
Yeşilay tarafından da desteklenen araştırma kapsamda, sosyal medyada tütün kullanımını teşvik eden içeriklerin tespiti için yapay zeka destekli yazılım geliştirildi.
Dr. Hüseyin Küçükali, AA muhabirine, tütün şirketlerinin karlılıklarını sürdürmek için, her yıl ölen yüz binlerce müşterilerinin yerine yenilerini koymaya çalıştıklarını söyledi.
Bu nedenle tütün şirketlerinin gençlere yöneldiğini belirten Küçükali, özellikle son yıllarda çıkan elektronik sigaralarla tütün ürünlerinin tanıtımında ivme yaşandığını kaydetti.
Küçükali, tütün şirketlerinin özellikle sosyal medyayı gençlere ulaşmak amacıyla aktif kullandığına dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Sosyal medya, geleneksel medyadan farklı olarak zararlı içeriklerin tespiti ve önlenmesi noktasında bazı zorluklar taşıyor. Geleneksel medyaya yönelik Türkiye’de ve dünyada yasalarla düzenlenmiş şekilde sigaranın ve diğer tütün ürünlerinin tanıtımı engelleniyor. Sosyal medyanın bu noktada kontrolü güç. Tütün şirketlerinin ‘influencer’ denilen kişileri ve gerilla pazarlama tekniklerini kullanarak tütün ürünlerini tanıtmaya devam ettiklerini görüyoruz. Biz, bu çalışmada sosyal medyadaki tütün ürünlerini özendiren, kullanımını teşvik eden içerikleri otomatik olarak tespit edebilen bir yapay zeka modeli geliştirdik.”
Halk Sağlığı Araştırmacısı Dr. Küçükali, çalışmaya 2020’de başladıklarını, günümüzde ChatGPT gibi araçlarda yaygın kullanılan “Büyük Dil Modelleri”ni kullandıklarını anlattı.
Sosyal medyada içeriklerin kitleye ulaşmasının çok kısa sürede olduğunu dile getiren Küçükali, “Facebook gibi daha eski platformlarda bile 1 saat içerisinde içerikler hedef kitlenin büyük kısmına ulaşıyor. Daha yeni sosyal medya platformlarında 1 saatin altında, 10 dakikada hedef kitleye ulaşıyor. Sosyal medyadaki içerikleri otomatik olarak tespit eden bu yazılım öncelikle bu içeriklerin izlenmesini mümkün kılacak. Yani hangi tarihte sosyal medyada ne kadar zararlı içerik var, biz bunu raporlayabileceğiz, zaman içerisindeki değişimlerini izleyebileceğiz.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de sosyal medyada tütün tanıtımının yasak olduğunu vurgulayan Küçükali, yazılımla içerikleri tespit edip ilgili makamlara bildirebileceklerini söyledi.
Küçükali, geliştirdikleri yapay zeka destekli yazılımın sosyal medya için adeta “duman dedektörü” olduğuna işaret etti.
Yazılımın bir altyapı oluşturacağını, bunun üzerine farklı kurumlar tarafından çeşitli uygulamaların geliştirilebileceğini aktaran Küçükali, geliştirdikleri yapay zeka yazılımının sosyal medya platformlarına entegre edilip, tütünü teşvik eden içeriklerin yanına bir uyarı eklenmesinin mümkün olacağını belirtti.
Küçükali, “Bu yazılımın kullanıcıyı güçlendirmek adına kullanılması da mümkün olabilir. Mesela dumansız bir sosyal medyadan bahsedebiliriz. ‘Ben tütünle ilgili içerikleri görmek istemiyorum’ diyen bir kullanıcı ayarlarda bunu görmek istemediğini seçip bu içerikleri tamamen engelleyebilir.” bilgisini verdi.
Araştırmalarına Utrecht Üniversitesi’nde devam ettiğini ifade eden Küçükali, yazılımın alkol, bahis, şekerli içecekler ve işlenmiş gıdalar gibi sağlığa zararlı ticari ürünlere genişletilmesi için çalışmalarının sürdüğünü sözlerine ekledi.
